Definicja siodła. Typy oraz budowa siodeł.

Siodło to konstrukcja/przedmiot służący do ułatwienia jazdy konnej. Ma sprawić że jeździec będzie siedział wygodnie i stabilnie, oraz ograniczyć jego niekorzystny wpływ na kręgosłup konia. Ma ułatwiać i w zasadzie w ogóle umożliwiać pracę całej parze.

Jest wiele typów siodeł. Główne ich kategorie to siodła angielskie(to o nich będzie przede wszystkim mowa w typ kursie), bezterlicowe, westernowe, portugalskie, australijskie, itd., damskie, wyścigowe, kulbaki(wojskowe), rajdowe.

Siodła angielskie dzielą się na poszczególne typy:

• Siodła wszechstronne – Stworzone do jazdy wszechstronnej, można w nich skakać, trenować ujeżdżenie, jeździć w tereny itd. Sprawdzą się w każdej z tych dyscyplin, jednak nie przyniosą takich korzyści jak siodła specjalnie do nich przeznaczone. Są świetną i w zasadzie najlepszą opcją dla osób jeżdżących rekreacyjnie, które robią codziennie różne rzeczy. Dobre będą także do zajeżdżania i pracy codziennej z końmi gdy nie trenujemy na wysokim poziomie zaawansowania. Bardzo często są wybierane jako pierwsze siodła dla młodych koni. Siodła wszechstronne charakteryzują się uśrednionymi parametrami. Tybinka jest lekko wysunięta, aby kolano było lekko ugięte, a strzemiona normalnej długości. Bardzo często posiadają dosyć duże klocki kolanowe ustabilizowania dosiadu. Siedzisko jest normalnej głębokości. Wyróżniamy siodła wszechstronne standardowe, o profilu skokowym, oraz o profilu ujeżdżeniowym. Jak nazwy wskazują są to siodła lekko ukierunkowane w stronę specjalizacji skokowej lub ujeżdżeniowej, może to być osiągnięte np. poprzez trochę bardziej pionową tybinkę przy siodle o profilu ujeżdżeniowym, czy płaskie siedzisko lub krótką tybinkę w profilu skokowym.

• Siodła skokowe – mają zwykle płaskie lub płytkie siedziska aby jeździec mógł zrobić półsiad w trakcie skoku bez uderzenia w tylny łęk. Warto jednak dodać że są modele w których są one głębsze i zbliżone do siodeł wszechstronnych, ale jest ich zdecydowanie mniej, wszystko zależy przede wszystkim od preferencji jeźdźca. Dzięki płaskiej konstrukcji siedziska można wykonać półsiad szybciej i być bardziej mobilnym w trakcie jazdy i skoków. Jeździec nie jest blokowany i może reagować na skoki. Drugą cechą są krótkie i mocno wysunięte tybinki. W skokówkach jeździmy w krótkich strzemionach aby posiadać mocne podparcie w trakcie skoków. Kolano przy takich strzemionach wychodzi mocniej do przodu w związku z tym tybinka musi być bardziej wysunięta aby nie wystawały. W zależności od siodła skokowego mogą być w nich duże lub małe klocki przed i za nogą. Większe klocki czynią siodło bardziej ortopedycznym i trzymającym jeźdźca w siodle. Zwykle bardziej doświadczenie jeźdźcy wolą mniejsze, ale dobrze obsadzone klocki aby ich nie blokowały i nie narzucały innego od ich wyuczonego dosiadu. Natomiast jeźdźcy początkujący, mający problem z dosiadem, jeżdżący młode konie czy po prostu czasem lubiący takie siodła wybierają zwykle duże klocki kolanowe, jak np. Kieffer Norbert Koof.

• Siodła ujeżdżeniowe – mają długie tybinki, jeździmy w nich z długimi strzemionami i praktycznie prostymi nogami, w związku z tym noga sięga niżej i tybinka musi być dłuższa. Bardzo często takie siodła mają duży blok przed kolanem mający stanowić oparcie dla nogi jeźdźca. Dzięki niemu noga nie ucieka do przodu i łatwiej jeździć w dosiadzie ćwiczebnym kiedy koń bardziej wyrzuca. Kolejną cechą jest głębokie siedzisko. Dzięki temu jeździec siedzi w najgłębszym punkcie siodła, nie przesuwa się i nie lata po siodle. W przeciwieństwie do jazdy skokowej w ujeżdżeniu więcej korzystamy z dosiadu ćwiczebnego niż z półsiadu, w związku z tym siodła skonstruowane są tak aby go ułatwić.

• Siodła rajdowe – przeznaczone są do rajdów długodystansowych lub jazdy w terenie. Pręgowane, przeszywane siedzisko sprawia że jeździec nie odczuwa godzin spędzonych w siodle. Samo siodło obsadzone jest na ławkach dzięki czemu lepiej rozkłada ciężar na koniu i mniej obciąża jego grzbiet. Dodatkowo z tyłu zwykle umieszczone są zaczepy na sakwy i bagaże. Siodła te mogą posiadać lub nie klocki przed i za nogą w zależności od konkretnego modelu. W przypadku zakupu nowego egzemplarza często decyduje o tym jeździec.

Budowa Siodła

Terlica (18) – Głównym elementem każdego siodła jest terlica. Jest to szkielet siodła. Może być ona z reguły plastikowa, drewniana lub w nowszych siodłach karbonowa. Do terlicy zwykle przymocowany jest łęk metalowy bądź aluminiowy o określonym rozmiarze i lekko ją nagina w skutek czego nadaje siodłu określony rozstaw, czyli szerokość.

Co ciekawe terlica w miejscu siedziska zwykle jest normalna, będąca po prostu w kształcie siedziska, jednak coraz częściej spotyka się je z dziurą, dzięki czemu siodło jest bardziej elastyczne i dostosowuje się do konia. Można to spotkać np. w niektórych modelach Kieffera. Wadą tego rozwiązania jest to że pracuje również skóra na siedzisku, które w skutek ciągłego rozciągania robi się pofalowana, co nie wygląda zbyt atrakcyjnie. Następstwem tego jest często jej pękanie na zmarszczkach. Drugą sprawą jest to że takie siodła bardzo często są przez ludzie błędnie oceniane jako złamane. W siodłach w których pękła terlica pracuje ona dosyć podobnie i także marszy się skóra. Stąd to porównanie.

Na terlicy zwykle umieszczona jest pianka, lub inny miękki materiał dzięki któremu siodło jest miękkie. To między innymi od jego grubości, gęstości oraz stopnia w którym się ugina zależy to czy siodło będzie miękkie czy twarde do jazdy. Przez terlicę w poprzek prowadzony jest pas do którego z obu stron przymocowane są przystuły.

Panele (7) – Spód siodła to panele. Są one wypychane aby tworzyły dwie miękkie poduszki za pomocą których siodło styka się z koniem. Wypełnione są najczęściej wełną lub syntetycznym materiałem, w siodłach bardzo często możemy znaleźć w różnych miejscach( w zależności od modelu i producenta) okrągłe wyprowadzenia wypychu, np. z przodu u Stubbena. Mogą być one rozstawione w różnej szerokości w zależności od tego jaki kręgosłup ma koń. W starszych siodłach bardzo często zwężały się ku tyłowi, obecnie robi się je raczej równe po całej długości i szeroko rozstawione(np. 7 cm), zwłaszcza w siodłach z wyższej półki., ponieważ na niej leżą przystuły.

Przystuły (13) – Przystuły to z reguły 3 skórzane pasy(najczęściej, czasem można spotkać z innego materiału) do których przypinamy popręg. Przypinając go do 2 pierwszych przesuwamy siodło na koniu do przodu, lub w przypadku tylnych do tyłu.

Wyściółka (17) – Wyściółka chroni konia przed naciskiem sprzączek od popręgu,  to do niej przymocowujemy tylne klocki za łydkę które spotykane są często w siodłach skokowych.

Klapka lub podtybinka (12) – Podtybinka to klapka

przykrywająca sprzączki od popręgu, dzięki temu są uciążliwe dla jeźdźca i nie odkształcają się na tybince.

Klocek kolanowy (14) – Klocek kolanowy może być różnej wielkości. Klocki służą do stworzenia oparcia dla kolana i nogi jeźdźca podczas jazdy. W wszechstronnych siodłach możemy spotkać je w kształcie banana, lub po prostu duże kolanowe o kształcie koła czy kwadratu lub podłużne w ujeżdżeniówce.

Końcówka łęku (16) – Na górze panelu mamy kieszeń na końcówkę łęku i samą końcówkę, to w tym miejscu możemy sprawdzić w którym miejscu kończy się łęk, przydaje się do sprawdzenia wielkości rozstawu łęku siodła. O tym jednak będzie mowa w późniejszej części kursu.

Tybinka (5) – Największy płat skóry, ten na którym leży noga to właśnie tybinka z jej przodu mamy zewnętrzna poduszkę kolanową, jest ona wypchana gąbką, wełną lub innym miękkim materiałem. Poduszki coraz częściej są dziurkowane od spodu aby zapewnić wentylację i lepsze dostosowywanie się do nogi.

Zamek na puślisko (11) – Na górze tybinki znajduje się zamek na puśliska, czyli pasy na których wiszą strzemiona w których trzymamy nogi. Zamki najczęściej mają bezpieczną blokadę która odpina się w przypadku zablokowania nogi w strzemieniu po upadku. Dzięki temu strzemię jest wypuszczone i jeździec nie jest ciągnięty po ziemi. Te blokady także mogą mieć różną formę, od mechanicznych które przeskakują siłowo po prostu lekkie wygięcie zamka do góry. Zamki z reguły są stalowe, czasem owleczone gumą lub plastikiem.

Idąc wyżej mamy siedzisko z przodu jest przedni łęk(1) a z tyłu tylny(9). Siedzisko może mieć różne głębokości w zależności od typu siodła. Tylny łęk natomiast także może przybrać różny kształt, jak np. kwadratowy, okrągły czy owalny. Skoro już wszystkie najważniejsze elementy siodła zostały omówione to pozostały szczegóły. Siodła ostatecznie spajane są za pomocą nitów(3) z logiem producenta, większość połączeń skór jest szyta, często podwójnie.  Niektóre elementy tak jak np. siedzisko są mocowane za pomocą zszywek, a inne klejone.